Lieven Demolder, Notaris te Eeklo

Tijdens de eerste vijf maanden van dit jaar steeg het aantal geregistreerde zorgvolmachten met bijna een derde tegenover dezelfde periode in 2020. Dat blijkt uit cijfers van de Federatie van het Notariaat (Fednot). Verder was er ook een opvallende stijging van het aantal ‘verklaringen van voorkeur’. Daarmee bepaalt de burger zelf wie de vrederechter als bewindvoerder mag aanduiden als dat nodig zou zijn.  

Wie beheert je vermogen als je door ziekte of een ongeval niet meer in staat bent om zelf een aantal belangrijke beslissingen te nemen? Steeds meer burgers staan stil bij die vraag en doen een beroep op een wettelijk voorzien beschermingsmechanisme.
‘Door de coronacrisis is het besef gegroeid dat je ook op jongere leeftijd in een coma kan belanden, een tijdlang aan een beademingstoestel kan liggen en van de ene op de andere dag niet meer in staat bent om belangrijke beslissingen te nemen’, zegt notaris Goedele Vandekerckhove, woordvoerder van Notaris.be. ‘Het hoeft dan ook niet te verbazen dat steeds meer mensen een zorgvolmacht laten opstellen of een verklaring van voorkeur laten opmaken’.

Aantal zorgvolmachten gestegen
Tijdens de eerste vijf maanden van 2021 steeg het aantal geregistreerde zorgvolmachten tot 28.051,   bijna een derde meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Een kanttekening: tijdens de eerste 5 maanden van vorig jaar viel het aantal geregistreerde zorgvolmachten wel wat terug door de impact van de quasi-lockdown. Opvallend is ook dat steeds meer personen jonger dan 65 een zorgvolmacht opstellen.
Een zorgvolmacht is een document dat de notaris voor je kan opstellen en waarin je kan bepalen wie in jouw plaats schikkingen mag treffen over je vermogen en/of je persoon als je zelf wilsonbekwaam bent geworden, bijvoorbeeld na een hersenbloeding, als je in een coma belandt, of als je getroffen wordt door dementie of de ziekte van Alzheimer.

De rechter komt in principe niet tussen bij het opstellen van de volmacht en de uitvoering ervan. Je bepaalt ook zelf wie je als lasthebber(s) aanduidt.

‘Je kan aan de lasthebber weinig of net veel ruimte geven om (een deel van) je vermogen te beheren’, zegt notaris Goedele Vandekerckhove. ‘Zo kan je in een zorgvolmacht voorzien dat de lasthebber alleen je pensioen mag innen en je huur mag betalen. Maar je kan veel verder gaan en in de zorgvolmacht bepalen onder welke voorwaarden de lasthebber je woning kan verkopen, je huwelijkscontract kan wijzigen of bepaalde schenkingen kan doen.’

‘Verder kan je in de zorgvolmacht ook schikkingen treffen over je persoon. Kan de lasthebber beslissen over je verhuis naar een woonzorgcentrum? Mag hij je woning betreden om er onderhouds- en herstellingswerken uit te voeren? Krijgt hij inzage in je medisch dossier en mag hij je ondersteunen in de communicatie met artsen?’

Nadat de notaris je heeft geadviseerd, zal hij een zorgvolmacht opstellen die rekening houdt met jouw specifieke situatie en wensen.

De notaris zorgt er ook voor dat de zorgvolmacht wordt geregistreerd in het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten dat wordt beheerd door Fednot. Zonder deze registratie, kan je zorgvolmacht geen uitwerking hebben wanneer je effectief wilsonbekwaam wordt.

Verklaring van voorkeur
Heb je geen zorgvolmacht opgesteld en word je, bijvoorbeeld door ouderdomsdementie, handelingsonbekwaam, dan zal de vrederechter een bewindvoerder aanstellen. Ook de bewindvoerder kan dan, in jouw plaats, bepaalde handelingen stellen die betrekking hebben op je goederen (de huur betalen, je pensioen innen,  …) of die betrekking hebben op je persoon (bepalen waar je zal verblijven, ….). Deze bescherming komt wel tot stand via de rechtbank.

Als de vrederechter een bewindvoerder moet aanduiden, bepaalt hij meteen ook welke handelingen hij kan stellen. De vrederechter kan een familielid als bewindvoerder aanstellen, maar hij kan ook een advocaat aanduiden. Wens je dat de  bewindvoerder toch een vertrouweling is, dan kan je een verklaring van voorkeur opmaken. Dat kan bij de vrederechter of via een akte bij de notaris. Zo bepaal je zelf wie de bewindvoerder mag zijn. Tenzij dit jouw belangen zou schaden, zal de vrederechter je wensen eerbiedigen.

Tijdens de eerste 5 maanden van 2021 werden er 5.137 verklaringen van voorkeur geregistreerd. Dat zijn er 28,1 procent meer dan tijdens de eerste vijf maanden van 2020 en 45,5 procent meer dan tijdens de eerste 5 maanden van 2019

‘Net zoals bij een zorgvolmacht, kan je in een verklaring van voorkeur meerdere personen in een bepaalde volgorde aanduiden. Dat is nuttig voor het geval de aangewezen vertrouwenspersoon mocht overlijden’, zegt notaris  Goedele Vandekerckhove.

Wil je meer informatie over de zorgvolmacht? Ontdek onze brochure!

Lees het perscommuniqué hieronder.

• Perscommunique Zorgvolmacht en verklaring van voorkeur.pdf (PDF 735,1 kB)

Bron: Fednot

Kinderen van gescheiden ouders of kinderen die vallen onder een jeugdbeschermingsprocedure (zoals pleegzorg of voogdij) bevinden zich vaak in een pijnlijke situatie waar ze veel aan elkaar hebben. Toch worden kinderen vaak gescheiden wanneer een gezin uit elkaar brokkelt. Om dit te vermijden erkent de wet vanaf 19 juni 2021 uitdrukkelijk het recht op persoonlijk contact met je  broer of zus. De nieuwe regels gelden ook voor nieuw-samengestelde gezinnen. 

Het lijkt evident dat broers en zussen samen opgroeien. Maar dat is niet altijd het geval, vooral niet wanneer de kinderen in de jeugdhulpzorg terechtkomen. Vandaag geldt nog geen verplichting om broers en zussen bij elkaar te laten opgroeien.

De relatie tussen broer en zus verankerd in de wet

Daar komt vanaf 19 juni verandering in. De wet omschrijft uitdrukkelijk het recht voor minderjarige broers en zussen om niet van elkaar gescheiden te worden. Alle broers en zussen van om het even welke leeftijd hebben ook het recht om persoonlijk contact met elkaar te onderhouden:

• Bij een scheiding van ouders: Ouders die willen scheiden moeten akkoorden sluiten met elkaar, onder andere over de huisvesting van hun kinderen. Voortaan moeten ouders ernaar streven om voor alle broers en zussen eenzelfde regeling uit te werken. De familierechtbank die het akkoord van de ouders moet ‘homologeren’ moet deze regel ook hanteren. De rechtbank zal bovendien verduidelijken hoe broers en zussen persoonlijke contacten met elkaar kunnen onderhouden. Dit geldt ook voor vechtscheidingen waarbij de rechtbank een regeling uitwerkt, zonder akkoorden van de ex-partners.
• Bij voogdij: De vrederechters duiden voortaan voor broers en zussen bij voorkeur dezelfde voogd aan, rekening houdend met het belang van elk kind.

Voor alle broers en zussen

De wet geeft een ruime omschrijving aan het begrip “broer” en “zus”. Het gaat om “kinderen die samen binnen eenzelfde gezin worden opgevoed en die een bijzondere affectieve band met elkaar hebben ontwikkeld”. Ook stiefbroers en -zussen hebben dus recht op persoonlijk contact met elkaar.

Afwijken kan enkel in uitzonderlijke gevallen

In uitzonderlijke gevallen kan de rechter een aparte huisvesting voor de kinderen voorzien. Deze uitzonderingen kunnen enkel wanneer dat in het belang van de kinderen is of wanneer een gezamenlijke huisvesting onmogelijk is.

Bron: Fednot